Zweedse dilemma’s: koran verbranden, politici de toegang weigeren, rellen – wat is erger?

Vrijdag 28 augustus hebben leden van de Deense (anti-islam) partij ‘Stram Kurs’ een koran verbrand en er provocerend mee gevoetbald in de beruchte wijk Rosengårdin het Zweedse Malmö. De wijk staat bekend als een allochtone wijk, met inwoners die slecht integreren. Sterker nog: de wijk is een toonbeeld van segregatie. De Deense partij koos doelbewust deze plek voor de actie met de koran Diezelfde avond gingen honderden mensen de straat op om te protesteren.

De vraag die nu vooral wordt gesteld is of de ‘anti-islam actie’ onder de vrijheid van meningsuiting valt. En of de rechter in Zweden de juiste beslissing heeft genomen door eerder die week een lid van de Deense partij de toegang tot Zweden te ontzeggen. De actievoerders wisten dat hun daad ophef zou oproepen. Het was dus provocerend. De handeling zelf was ook niet met de beste intenties gedaan. Maar welk boek er dan ook wordt verbrand:  het zou nimmer aanleiding mogen geven tot vernielingen.

Dader was toegang tot Zweden ontzegd

De Deense activist Rasmus Paludan had zijn bezoek aan Zweden eerder aangekondigd. Hij was uitgenodigd door de Zweedse kunstenaar Dan Park, die zich vaker door middel van zijn kunstwerken uit over de sfeer van politieke correctheid in zijn land. De Deen Paludan werd door de rechter voor twee jaar de toegang tot het land ontzegd. Waarna andere leden van zijn eigen partij ervoor kozen om de anti-islam acties voort te zetten.

Volgens de actievoerders valt hun actie onder de vrijheid van meningsuiting [1] en bepleiten zij dat de Zweedse regering toegeeft aan angst voor geweld uit islamitische hoek. Zweden zou angst boven de vrijheid van meningsuiting verkiezen. Park is het niet eens met het besluit van de rechter en heeft volgens de krant Afonbladet gezegd in beroep te gaan tegen de beslissing van de rechter. [2] Tevens meldt dezelfde krant dat de lokale imam (Roland Vishkurti) opgelucht is over de beslissing van de rechter, omdat naar zijn idee ‘rechtsextremisten die haat verspreiden’ niet welkom zijn in Zweden. [3]

Links stil bij rellen, rechts protesteert

De Zweden kampen al een tijdje met de veranderingen die de migratiegolven met zich meebrengen. Ook op Twitter heb ik het debat kunnen volgen. En wat mij opviel: de Vänsterpartiet (‘Linkse Partij’) was opvallend stil tijdens en kort na de rellen. [4] Geen woord over ‘Malmö’ – een gebeurtenis waarvan de beelden op sociale media wel het hele land bezighielden. Terwijl de ‘populistische’ en islamkritische Sverigedemokraterna een tweet de wereld uit stuurden waarin zij duidelijk maakten dat de islam niet de agenda hoort te bepalen in Zweden.

Dat de inwoners van Malmö de grootste verliezers zijn van de rellen is iets waar vooraanstaande politici van verschillende partijen het over eens zijn. Reacties van lokale politici in het gemeentebestuur van Malmö was een dag na de rellen terug te lezen in een artikel in Sydsvenskan. [5] De voorzitter van het gemeentebestuur  van de (centrumlinkse) Socialdemokraterna – tevens de partij die in Zweden aan de macht is – veroordeelt zowel het verbranden van de koran als de rellen die daarop volgden. Tegelijkertijd waardeert ze dat er ook mensen uit diezelfde wijk waren die – voor de zon opkwam – hielpen met opruimen om de buurt leefbaar te houden.

Koran verbranden: nee. Maar grens sluiten voor activist: ook niet OK.

Magnus Olsson – een lokale politicus van de ‘Sverigedemokraterna’ – vindt dat het verbranden van een koran niet iets is wat Malmö als samenleving verder helpt in de zin van veiligheid en saamhorigheid. Hoewel hij de actie van de aanhangers van Rasmus Paludan onnodig vindt, is hij er toch van overtuigd dat het weigeren van iemand aan de grens kwestieus is. Juist omdat er ook zware criminelen zijn – ook afkomstig uit andere EU-landen – die wel de grens over kunnen [6] – en vaak met kwade bedoelingen met gemak het land binnenkomen. Hij vindt dat de rellen vooral argwaan laten zien jegens autoriteiten en dat de vernielingen vooral ten koste gaat van de gezagsgetrouwe belastingbetaler, die uiteindelijk opdraait voor de kosten.

Het verbranden van een koran wordt dus door bijna niemand goedgekeurd in Zweden, omdat het leidt tot extreme rellen, maar het ontzeggen van de toegang van de leden van de Deense anti-islam partij ‘Stram Kurs’ – daar is niet iedereen het over eens. Want, zeggen onder meer islamcritici: het valt onder de vrijheid van meningsuiting om actie te voeren en de Zweedse overheid zou niet moeten toegeven aan angst uit religieuze hoek.

Noten

[1] https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/0nek2A/lattnad-efter-stoppad-koranbranning
[2] Ibid.
[3] Ibid.
[4] https://twitter.com/vansterpartiet
[5] https://www.sydsvenskan.se/2020-08-29/malmopolitiker-om-oroligheterna-avskyvart
[6] Ibid.