Slavernijexcuses ontaarden in chaos

Het kabinet RutteVier maakt een chaos van de voorgenomen excuses voor de slavernij. Op 8 december overlegde premier Rutte op het Catshuis met boze belangenorganisaties van Caribische Nederlanders als NiNsee, The Black Archives en Kick Out Zwarte Piet. Zij willen dat het kabinet niet ‘overhaast’ op 19 december excuses aanbiedt, eisen dat in plaats van minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind ‘een wit persoon’ in Suriname boete komt doen en niemand minder dan de koning moet namens Nederland op 1 juli 2023 de excuses gaan uitspreken.

Op 11 december kondigde het kabinet aan dat vicepremier Kaag naar Suriname zal afreizen om ‘plooien glad te strijken’. Het kabinet opereert inmiddels vanuit een positie van zwakte, telkens wanneer het kabinet toegeeflijk is komen er nieuwe eisen op tafel. Ging het eerst om excuses voor het verleden, nu gebiedt onder anderen de voorzitter van de Nationale Reparatie Commissie Suriname, Armand Zunder, dat Nederland de binnenlandse schulden van Suriname en de Antillen moet kwijtschelden.

‘Prijskaartje’

Na afloop van het Catshuisoverleg spraken aanwezigen opeens van een Herstelplan voor nazaten van de slachtoffers van de slavernij ‘totdat de achterstelling van de nazaten (die rechtstreeks door de slavernij zou zijn veroorzaakt) is opgelost’. Voorzitter Linda Nooitmeer van NiNsee verklaarde: ‘Daar hangt een prijskaartje aan.’ Minuscule actiegroepen als KOZP, The Black Archives en het Zwart Manifest (bestaande uit vrijwel hetzelfde handjevol mensen) willen een wettelijk verbod op Zwarte Piet én een verbod op het woord ‘neger’, eisen die in strijd zijn met de Grondwet. Drie zaken blijven in het debat vrijwel volledig buiten beeld.

Ten eerste, de excuses voor de slavernij zijn voorgekookt door de belangenorganisaties zelf, met steun van met name D66. Minister Ollongren vroeg in juli 2020, vlak na de demonstraties van BlackLivesMatter Nederland tegen racisme in onder andere Amsterdam, aan het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden om een advies. De Dialooggroep – onder voorzitterschap van Dagmar Oudshoorn, als voorzitter van Amnesty International NL nauw samenwerkend met KOZP – praatte vrijwel uitsluitend met belangengroepen van Caribische Nederlanders en voorstanders van excuses. Ollongren nam de conclusies – snel nationale excuses én geld voor de belangengroepen – gretig over.

Weinig steun voor herstelbetalingen

Ten tweede, overhaast was juist het volledig ontbreken van een politiek en publiek proces rond de excuses waarin de Tweede Kamer een rol speelde. Nu wordt alles achter de schermen geregeld en mag het parlement het doen met de gebruikelijke lekken in de media. Terwijl Nederland toch een parlementaire democratie is, al vergeet met name coalitiepartner D66 dat met enige regelmaat.

Ten derde, volgens een peiling van I&O Research van eind november 2022 is 38 procent van de Nederlanders voorstander van het maken van excuses. Voor herstelbetalingen is weinig tot geen steun: slechts 9 procent. De attitude van in het Catshuis aanwezige belangengroepen zal die steun naar verwachting niet doen toenemen.

‘Persoonlijke reis’

Belangenorganisaties als NiNsee en The Black Archives zijn de afgelopen jaren door D66 en GroenLinks – die met name in de steden de druk voelen van de politieke partij BIJ1 van Sylvana Simons – politiek op het paard gezet. Centraal in het succes van de belangengroepen staat het concept van de ‘witte schuld’ – uitgevent door onder meer emeritus-hoogleraar en partijideoloog van BIJ1 Gloria Wekker – waarbij de ‘witte’ mens tot in de eeuwigheid boete moet doen voor de wandaden van diens voorouders.

‘Witte’ burgemeesters als Femke Halsema, bestuurders als president van De Nederlandse Bank Klaas Knot en ‘witte’ museumdirecteuren wentelen zich inmiddels publiekelijk in zelfopgelegd schuldgevoel. Nuttig voor de corporate marketing, maar de Nederlandse burger is niets gevraagd.

Tegenover de verzamelde pers verklaarde Mark Rutte op 8 december bij het Catshuis dat hij ‘een persoonlijke reis heeft gemaakt wat betreft het zich realiseren dat de slavernij vandaag de dag nog steeds impact heeft’. En zo is de ‘witte schuld’ voor de eerder genoemde belangenorganisaties een kip met gouden eieren, want vooralsnog durft niemand in Den Haag bij het bepalen van de hoogte van de morele aflaat ‘genoeg’ te roepen.

Wynia’s Week zorgt twee keer in de week voor verrassend nieuws en verrijkende inzichten. De donateurs maken dat mogelijk. Van harte welkom! Doneren kan HIER.

Coen de Jong beschrijft in WOKELAND hoe een radicaal groepje activisten met behulp van politici van GroenLinks en D66 vat kreeg op Nederland: op de geschiedenis, op de folklore, op de politiek, op de media. Het boek is uitgegeven door Uitgeverij Blauwburgwal en kost 22,50 (geen verzendkosten). ‘Wokeland’ is overal te koop, zoals in de winkel van Wynia’s Week.