Nederland wordt warmer, maar vertrekkers gaan vooral naar nog warmere landen

Door Eric Jan van Dorp*

Emigreren is onverminderd populair in Nederland. Nieuw: ook de recordhoge huren en de hoge energiekosten zijn nu een reden om Nederland te verlaten. Opmerkelijk: terwijl er hier steeds zorgelijker wordt gedaan over klimaatverandering, gaat een groot deel van de emigratie naar landen die veel warmer zijn dan Nederland. 

In Houten was afgelopen weekend een terugkerend tafereel te zien dat de aandacht van veel media trok: duizenden Nederlanders verzamelden zich voor de jaarlijkse Emigratiebeurs, een fenomeen dat elk jaar zo’n 12.000 landgenoten trekt. Dit jaar was geen uitzondering, wat benadrukt dat steeds meer Nederlanders op zoek zijn naar een nieuw leven buiten de landsgrenzen. Nederlanders willen weg uit dit land, zo luidt de boodschap en tegelijkertijd worden met name praktisch geschoolde landgenoten elders met open armen ontvangen, want ook in de rest van Europa is er een structureel tekort aan timmerlieden, verpleegkundigen, automonteurs en andere beroepskrachten.

Cijfers die misleiden

Het aantal personen dat Nederland verlaat groeit, maar de getallen die in sommige media opduiken vragen om enige nuance. Zo citeerde De Telegraaf afgelopen zondag beursmanager Tom Bey: ‘Vorig jaar waren er 190.000 vertrekkers, een getal dat pas in 2030 werd verwacht. Ik vermoed dat het door de woningnood komt. Nederlanders vertrekken verder om de mentaliteit, de politiek, de klimaatmaatregelen en de files.’

Het genoemde getal in combinatie met de aanduiding ‘Nederlanders’ is zonder context echter nogal misleidend. Het suggereert dat er jaarlijks een groep Nederlanders gelijk aan het inwoneraantal van de stad Breda het vaderland de rug toekeert. Niets is minder waar, want ruim driekwart van het genoemde aantal personen zijn remigranten die niet in Nederland geboren zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan Oost-Europese arbeiders die na een of meerdere jaren terugkeren naar land van herkomst, of asielzoekers die naar elders verhuizen.

Het overige deel van de vertrekkende migranten, zo’n 43.000 personen, is in Nederland geboren en getogen. We kennen hen onder meer van de razend populaire tv-programma’s als Ik vertrek en Het roer om. Tijdens de coronajaren vertoonden de emigratiecijfers een dip, maar in 2023 was het weer terug op het oude niveau. Overigens keren volgens het CBS elk jaar ook zo’n 25.000 Nederlanders terug, na een of meerdere jaren over de grens gewoond te hebben. Een emigratie is in minder dan helft van de gevallen dus ook echt definitief.

Scandinavië en Nederland: een culturele verbintenis

Opmerkelijk is elk jaar de prominente aanwezigheid van Scandinavische landen op de beurs. Deze landen, geconfronteerd met de ontvolking van landelijke gebieden en een tekort aan arbeidskrachten, werven actief Nederlanders voor openstaande vacatures. Nederlanders blijken bijzonder gewild in Scandinavië vanwege het arbeidsethos, de culturele overeenkomsten en hun vaak soepele integratie. Zweden is hierbij een favoriete bestemming, afgelopen jaar vertrokken er zo’n 1500 landgenoten naar het grootse Scandinavische land. Dit aantal groeit al jaren gestaag.

De zon achterna: Spanje’s groeiende populariteit

Maar het is Spanje dat de kroon spant in populariteit onder Nederlandse emigranten. Met meer dan 5000 Nederlanders die vorig jaar naar Spanje verhuisden, verdubbelde dit aantal in slechts zeven jaar. Dit maakte Spanje dit jaar waarschijnlijk populairder dan België, de huidige koploper onder de emigratiebestemmingen. De lage kosten van levensonderhoud, betaalbare woningen en het aangename klimaat zijn belangrijke trekpleisters. Bovendien is er een opmerkelijke trend in het aanschaffen van tweede woningen door Nederlanders in Spanje, met name aan de kustgebieden. Hoewel dit formeel geen emigranten zijn, verblijft men wel een deel van het jaar in Spanje.

Niet meer te betalen

De stijgende woonkosten in Nederland, met name in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag, worden een steeds groter issue in de afweging om elders te gaan wonen. Amsterdam is deze week zelfs uitgeroepen tot de duurste Europese stad voor middellange verblijven, volgens een rapport van HousingAnywhere, een vooraanstaand Europees verhuurplatform waar ook Kamernet onder valt.

In Amsterdam betalen huurders gemiddeld 2.275 euro per maand voor een appartement. De andere drie grote steden in de Randstad horen ook tot de zeven duurste Europese steden om te huren. Deze exorbitante prijzen leiden ertoe dat steeds meer Nederlanders uitwijken naar meer betaalbare landen, met tegenwoordig dus Spanje als populaire bestemming. Ter vergelijking: in steden als Valencia (1050 euro voor een appartement), Madrid (1300 euro) en Barcelona (1500 euro) liggen de huurprijzen aanzienlijk lager. Tel daar ook de verschillen in energiekosten bij op, en je begrijpt de huidige trend.

Zoeken naar kwaliteit van leven

Het forse aantal emigranten illustreert een dieperliggende zoektocht naar kwaliteit van leven, gedreven door factoren als woningnood, inflatie, files, politieke ontevredenheid en een overvloed aan klimaatmaatregelen in Nederland. Terwijl het debat over klimaatverandering en stijgende temperaturen in Nederland voortduurt, kiezen veel Nederlanders juist voor een plek waar het aanzienlijk warmer is dan in Nederland. Zoals een bezoeker van de beurs treffend opmerkte: ‘Terwijl in Nederland wordt geklaagd over warmterecords, biedt het klimaat in landen als Spanje een aantrekkelijk alternatief voor de eindeloze grauwe, natte, Nederlandse herfsten.’

Wynia’s Week verschijnt 104 keer per jaar met even onafhankelijke als broodnodige berichtgeving. Plus video’s en podcasts. De donateurs maken dat mogelijk. Doet u mee? Hartelijk dank!

*Eric Jan van Dorp is schrijver en uitgever van Uitgeverij Grenzenloos. Zijn nieuwste boek is ‘Succesvol emigreren naar Spanje’.