Nederland moet waken voor de Drug van de Duivel

Oorlogsreporter, fotograaf en drugsspecialist Teun Voeten schrijft in zijn nieuwste boek Drug van de Duivel, uitgegeven bij Pelckmans, over de wereldwijde opmars van de drug crystal meth, ook wel methamfetamine genoemd. Het is een harddrug, strafbaar gesteld door opname in Lijst 1 bij de Nederlandse Opiumwet. Toch komt de drug ook in Nederland steeds vaker voor. Criminoloog Bart Collard vertelt welke lessen uit het boek van Voeten getrokken kunnen worden.

Reporter Teun Voeten

Teun Voeten reist de wereld over en zoekt conflictgebieden op. Hij sliep met daklozen in New York, bezocht Afrikaanse oorlogsgebieden, fotografeerde ganggeweld in Honduras en komt al jaren in Mexico, waar het geweld van de drugskartels hem fascineert. Hij schuwt bloedige beelden niet en wil de rauwe werkelijkheid waarnemen en vastleggen, zo lijkt het. Voeten promoveerde op zijn boek The Mexican Drug Violence. Op verzoek van de lokale overheid schreef hij Drugs. Antwerpen in de greep van Nederlandse Syndicaten. Voor zijn nieuwste boek, Drug van de Duivel, reisde Voeten weer naar tal van conflictgebieden.

Drug van de Duivel behandelt de geschiedenis van methamfetamine en wijdt hoofdstukken aan wereldwijde speeltonelen van de handel: de Verenigde Staten van Amerika, Afghanistan, Myanmar, Thailand, Laos, Tsjechië, België en Nederland. Voeten spreekt met gebruikers, koks, politieagenten, bestuurders en rechters. Hij legt uit hoe hij in veel landen geen medewerking van de overheid krijgt wanneer hij vertelt dat hij bezig is met een boek over dit onderwerp. Over Afghanistan stelt hij: ‘Op het ministerie van Volksgezondheid daar word ik met alle egards behandeld, maar eenvoudige vragen stellen is een probleem.’

Ontmoeting met de auteur

Het Mexicaanse drugsgeweld heeft ook al jaren mijn interesse. In januari 2016 werd de leider van het Sinaloakartel, Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán Loera in Mexico gearresteerd en uiteindelijk uitgeleverd aan de Verenigde Staten. In de maanden daarvoor was hij voortdurend op de vlucht. Hij bouwde tunnels in en rondom safe houses en trof veiligheidsmaatregelen.

In augustus 2015 patrouilleerden de Belizean Defence Forces in de jungle, net ten zuiden van Mexico, omdat veel migranten illegaal de grens overstaken in dat gebied. In een volledig onbewoond gebied in het regenwoud troffen zij een kleine plek aan waar de bomen gekapt waren. In het midden stond een helikopter met een waarde van 3 miljoen Amerikaanse dollars, gevuld met jerrycans met brandstof. De helikopter, vermoedelijk een nogal prijzig vluchtmiddel van El Chapo, werd in beslag genomen.

Enkele maanden later nam een militaire piloot me mee naar een afgesloten militaire hangar en toonde me het voertuig. Dit verhaal bracht me in contact met Teun Voeten en resulteerde in een afspraak in café Barrera in Leiden. Voeten blijkt scherpe analyses te hebben omtrent het Mexicaanse drugsprobleem.

Megamethlabs in Nederland

Voeten legt uit dat de ‘ultieme laboratoriumsubstantie’ crystal meth voortkomt uit de ‘zeedruif Ephedra sinica’. De werkzame stof in die plant is efedrine. In Drug van de Duivel gaat Teun Voeten in op de voordelen van het productieproces van methamfetamine ten opzichte van andere harddrugs. Hij onthult daarbij geen geheime methodes; die staan al jaren openlijk op het internet.

Hoewel crystal meth op vele wijzen gemaakt kan worden, noemt Voeten benzyl methyl keton (BMK) als belangrijkste precursor van crystal meth. BMK kan worden gemaakt vanuit de ‘pre-precursor’ APAAN. Soms wordt APAAN geïmporteerd, maar soms wordt gewerkt met nog niet illegale ‘pre-pre-precursoren’ die worden bewerkt tot een soortgelijke stof. Deze handelingen vinden ook plaats in Nederland.

Voeten wijst erop dat ook in Nederland regelmatig ‘megamethlabs’ worden aangetroffen. Harde-kernsupporters van een Nederlandse voetbalclub bleken tussen 2009 en 2013 ook bezig te zijn met het vervaardigen van BMK uit APAAN, dat zij importeerden uit het buitenland. Terecht wijst Voeten op de lage pakkans doordat een lab gevestigd kan zijn ‘in een gewone keuken’.

Dealers weigeren meth te verkopen

Volgens Voeten is crystal meth in de Verenigde Staten ‘een epidemie geworden’. In veel landen is het de ‘drug of choice’ en gelet daarop ook ‘de aanjager van het geweld’ in Mexico. Voeten spreekt van ‘een onderklasse van consumenten bij wie zeer snel een behoefte en afhankelijkheidsrelatie te creëren is’. Soms ‘draait eenmalig gebruik onmiddellijk uit op een verwoestende verslaving’.

Er zijn allerlei motieven te onderscheiden waarom mensen methamfetamine gebruiken, maar hij wijst erop dat de drug ‘letterlijk ‘opium van het volk’ [is], een middel dat niet alleen troost en kicks levert, maar vooral de energie om steeds maar weer door te ploeteren totdat de gebruiker is opgebrand en als wegwerpproduct terzijde wordt geschoven’. Het gebruik van crystal meth kan leiden tot een paar dagen niet slapen. Voor sommigen is die verslaving ‘een elke dag opnieuw beleefde hel’. Sommige speeddealers – speed is ook een amfetamine – weigeren echter om crystal meth te verkopen ‘uit principiële overwegingen (…); omdat het de drug van de duivel is’.

Geen slachtofferloos delict

Nederlanders in allerlei soorten en maten gebruiken de drug: van werklozen tot burgemeesters, van criminelen tot rechters, zo stelt Voeten. Gebruikers kopen hun drug niet zo gauw op straat, maar eerder via het darkweb en vertrouwde dealers. Het gebruik ligt hier ogenschijnlijk echter nog niet zo hoog omdat het ‘een soort kaviaar is onder de amfetaminen’. Hier zijn zoveel andere vormen van amfetamine beschikbaar voor lagere prijzen dat gebruik van crystal meth minder interessant is. Het zou vooral genuttigd worden onder ‘gays die in de chemsexscene zitten’. Voeten wijst, zich baserend op onder andere rioolwatermetingen, echter op een toenemend gebruik.

In Michigan, ‘Meth Capital van Amerika’, stelt plaatselijke rechter Jason Elmore dat methamfetamine geen slachtofferloos delict is. Sterker nog, gebruikers plegen veelal andere strafbare feiten zoals inbraken, mogelijk om hun verslaving te financieren. Toch laat de internationale aanpak te wensen over. Voeten wijst erop dat sommige overheden liever hebben dat jongeren zich verdoven met drank en drugs, dan dat zij de regering bekritiseren. ‘Een gedrogeerde jeugd is beter dan een revolutionaire jeugd.’

Opmars in Nederland?

Volgens Voeten kent Nederland ‘mondiaal gezien de allerlaagste strafmaat en allerhoogste productie’. Hij wijst erop dat winsten bij methamfetamine twee- tot tienmaal hoger liggen dan bij xtc, waardoor het niet vreemd is dat ‘de productie en handel van synthetische drugs onderhand de handel in de klassieke drugs [beginnen] te overtreffen.’ Voeten wijst op een ogenschijnlijke toename van het aantal aangehouden Mexicanen die werkzaam zijn in Nederlandse methlabs. Mogelijk, zo volgt uit zijn boek, worden de koks ingehuurd als uitzendkrachten. Er wordt dan betaald voor hun kennis en vaardigheden.

Of er ook in Nederland Mexicaanse taferelen te verwachten zijn is moeilijk te voorspellen. Ondanks de moorden op bijvoorbeeld Derk Wiersum en Peter R. de Vries en de zware beveiligingsmaatregelen voor allerlei politici, advocaten en journalisten is het zo ver nog niet. Maar Voeten wijst er terecht op dat dit wel een reëel scenario wordt als gewelddadige subculturen, zoals die van jongeren in Rotterdam-Zuid en Amsterdam Zuidoost, zich gaan mengen in de handel in meth. We dienen ervoor te waken dat het vestigingsklimaat voor drugscriminelen niet steeds aantrekkelijker wordt.

Narcistisch superioriteitscomplex

Wanneer ik ten slotte met Voeten bel over Drug van de Duivel vraag ik hem wat Nederland ervan moet leren, mocht hij één punt kunnen maken. Hij wijst op het gevoel van onaantastbaarheid dat ons land nog steeds lijkt te hebben als het gaat om de georganiseerde drugsmisdaad: ‘Nederland heeft een narcistisch superioriteitscomplex. Wij denken dat we boven de natuurwetten verheven zijn, omdat we moreel voortreffelijk zijn.’ Nieuwe taboes, zoals  ‘drugsconsumptie aan de kaak stellen’, hebben zijn intrede gedaan, zo meent hij. Voeten noemt drugs ‘het smeermiddel van een kapitalistisch systeem’. De houding dat het hier wel zal blijven meevallen is naïef en gevaarlijk. Nederland, wees alert op de opkomst van de drug van de duivel.

Teun Voeten, Drug van de Duivel, uitgeverij Pelckmans, 2022, ISBN 978-94-6401-550-8, 22,50 euro.

Wynia’s Week verschijnt twee keer per week, 104 keer per jaar. Ons online magazine wordt volledig mogelijk gemaakt door de bijdragen van de donateurs. Doet u mee? Hartelijk dank!