Landen als Nederland en België moeten zich uitspreken tegen de Iraanse hoofddoekwetten

In 2022 heeft Iran al meer dan 500 mensen geëxecuteerd. Dat zijn slechts de cijfers die bekend zijn en ze staan los van (ander) dodelijk overheidsgeweld. Zo kwam de tweeëntwintigjarige Mahsa Amini in september te overlijden na haar arrestatie. Zij werd aangehouden voor het niet dragen van de hijab.

Sindsdien gaan mensen voortdurend de straat op in Iran. Amini wordt herdacht en er wordt geprotesteerd. Die protesten richten zich enerzijds op het geweld van de overheid, maar anderzijds – en primair – op de radicaal islamitische voorschriften die gecodificeerd zijn en streng gehandhaafd worden. Bart Collard betoogt dat de protestbeweging Nederlandse steun verdient.

Islamitische theocratie

Door de revolutie van 1979 is Iran een islamitische theocratie geworden. Artikel 2 lid 1 van de Iraanse Grondwet stelt dat Allah ‘exclusieve soevereiniteit heeft’ en dat er een ‘noodzaak is om mensen te onderwerpen aan Zijn bevelen’. Daarom hebben de geestelijken de macht in het land.

Na het overlijden van ayatollah Ruhollah Khomeini in 1989 werd Ali Khamenei de hoogste leider van Iran. De huidige president, Ebrahim Raïsi, stuurde eind jaren ’80 talloze martelingen aan en gaf opdracht tot duizenden politieke moorden. Raïsi heeft als geestelijke met politieke ervaring goede papieren om Khamenei ooit op te volgen. 

In de Iraanse theocratie gelden religieuze wetten en er is een religieuze politie die deze wetten handhaaft. De wetten komen direct voort uit de Koran – voor moslims het letterlijke woord van God – of worden daaruit afgeleid door geestelijken. Één daarvan is de hoofddoekverplichting.

De sluier in de Koran

Soera 33 vers 59 stelt dat een moslima ‘iets van haar overkleding over zich heen naar beneden [moet] laten hangen. Dat bevordert het best dat men haar herkent [BC: als moslim] en niet lastig valt.’ Dat lijkt een oproep te zijn voor het dragen van wijde kleding, waarbij het lichaam in elk geval vanaf de hals naar beneden bedekt zou moeten zijn. Gaat het hier ook om het bedekken van het hoofd?

Soera 24 vers 31 stelt dat moslima’s ‘hun sieraad niet openlijk [mogen] tonen, behalve wat gewoon al zichtbaar is. En zij moeten sluiers over hun boezem dragen en hun sieraad niet openlijk tonen, behalve aan hun echtgenoten of hun vaders of de vaders van hun echtgenoten’.

De vraag is wat Allah hier met ‘sieraad’ bedoelde. Het lijkt niet te gaan om de boezem, omdat die afzonderlijk genoemd is. Ook lijkt het niet om de vagina te gaan, tenzij Allah pleit voor seksueel opgewonden (schoon)vaders. Nee, het lijkt hier inderdaad te gaan om de haren en wellicht de hals. De haren zijn het sieraad van de vrouw. Hetgeen ‘wat gewoon al zichtbaar is’ is dan waarschijnlijk het gezicht. In de hadith, de overleveringen, wordt dit beeld bevestigd.

Zoals binnen alle religies worden dergelijke vrijheidsbeperkende voorschriften gevolgd door orthodoxe gelovigen. Seculiere, culturele of gematigde gelovigen hanteren doorgaans een meer vrijzinnig perspectief op zulke religieuze wetten. In islamistische regimes is daar echter geen ruimte voor.

Het sjiitische islamisme van het Iraanse regiem staat daarin niet op zich. De kroonprins van Saoedi-Arabië, Mohammed bin Salman, zou opdracht hebben gegeven om journalist Jamal Khashoggi in 2018 te laten vermoorden. De kroonprins werd in 2022 plots tot premier uitgeroepen, waarschijnlijk om vervolging te voorkomen. Hoewel de kroonprins enkele hervormingen doorvoerde waait er een islamistisch bewind in de oliestaat. Saoedi-Arabië staat bekend om het actief verspreiden van het wahhabi-salafisme.

Ook in Indonesië wint het islamisme terrein. Het parlement heeft daar een wet aangenomen die elke vorm van seks buiten het huwelijk strafbaar stelt. Geen one night stands, vaste sex buddies, of gewoon casual sex meer. En dus ook geen seks voor het huwelijk. Daarnaast geldt dat het promoten van anticonceptie strafbaar wordt. Niet langer de pil of condooms dus, maar slechts seks tijdens het huwelijk met als doel om kinderen te verwekken. Het betekent daarmee het juridische einde van het seksleven van homoseksuelen. Zo zijn er nog allerlei andere landen te noemen met heersende islamitische wetgeving.

Aanpassing hoofddoekplicht?

Als gevolg van de aanhoudende protesten deed het Iraanse regiem een ‘vage toezegging over mogelijke versoepelingen van de hoofddoekplicht’ en het zinspeelde erop dat de religieuze politie ontbonden zou worden. Zoals de hoofdredactie van De Telegraaf echter schrijft: ‘De ervaring leert echter dat het ayatollahbewind in Teheran aan de lopende band liegt en bedriegt.’ De eerdere belofte dat vrouwen zonder hoofddoek op met rust zouden worden gelaten werd immers ook niet in stand gehouden.

Wat is het lot van sportklimster Elnaz Rekabi? Tijdens een wedstrijd in Seoul sportte zij zonder hoofddoek op, ogenschijnlijk als steunbetuiging aan de protestbeweging. Ze werd vermoedelijk gedwongen om te verklaren dat ze de hoofddoek vergeten was en was na de wedstrijd ‘vermist’.

Terug in Iran werd ze onder huisarrest geplaatst, werd haar mobiele telefoon inbeslaggenomen, en werd gedreigd dat al het bezit van haar familie inbeslaggenomen zou worden als ze zou spreken. Een maand later werd Rekabi’s broer bespoten met pepperspray en werd hun ouderlijk huis vernield. Er zijn inmiddels echter ontelbare voorbeelden van wandaden van het regime tegen mensen als Rekabi. Het protesteren tegen de verplichte hoofddoek is levensgevaarlijk voor Iraniërs.

Liberalisme

Westerse samenlevingen zijn gebaseerd op het liberalisme. Iedereen mag doen – en laten – wat hij of zij zelf wil, zolang daarmee maar geen anderen worden geschaad. Mensen moeten vrij zijn om te dragen wat zij willen dragen. Eveneens geldt dat mensen vrij moeten zijn om niet te dragen wat zij niet willen dragen. In tegenstelling tot de islamitische theocratieën past een hoofddoekplicht daar niet bij.

Het gebrek aan vrijheid in niet-liberale samenlevingen veroorzaakt leed in grote mate. De protestbeweging tegen de verplichte hijab strijdt tegen onderdrukking en voor het liberalisme in Iran. De lange arm van Teheran reikt echter tot ver in de westerse wereld, waar politieke tegenstanders worden geïntimideerd, bedreigd en vermoord. Westerse landen, zoals Nederland en België, dienen zich actief uit te spreken tegen de religieuze wetten van het Iraanse regime.

De donateurs vormen het fundament van Wynia’s Week. Zij maken het mogelijk dat ons online magazine 104 keer per jaar verschijnt – ook straks weer, in 2023. Doneren kan op verschillende manieren, kijk HIER. Hartelijk dank!