Alle artikelen in Tweede Wereldoorlog.
Alle artikelen in Tweede Wereldoorlog.
Vandaag 25 jaar geleden was de eerste dag van de tragedie van Srebrenica. Ik herlas de evenwichtige toespraak van mijn Leidse dispuutgenoot Hans Blom, directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), bij de publicatie van zijn rapport. Stel dat het NIOD eenzelfde analyse had gemaakt van de Duitse inval op 10 mei 1940. Dan […]
Op 22 juni 1941 viel nazi-Duitsland de Sovjet-Unie binnen met het sterkste leger dat de wereld ooit aanschouwde. Spectaculaire overwinningen werden behaald, maar met het Kremlin al in zicht, liep de Duitse oorlogsmachine toch nog vast in modder en vrieskou. Dankzij ‘Generaal Winter’ bleef Stalins Rusland ternauwernood overeind, terwijl Hitlers Wehrmacht een zekere zege verspeelde. […]
Minister van Onderwijs en Cultuur, Ronald Plasterk meldde in 2009 bij de opening van een tentoonstelling van een expositie van het dagboek van Anne Frank dat dit ‘een geschenk aan de wereld’ was. Een geschenk. Met dank aan wie? Tot in de jaren zestig leefde naoorlogs Nederland in de gemoedstoestand van ‘onderdrukking en verzet’, van […]
Er was tijdens de Duitse bezetting in de jaren 1940-’45 een levendige handel in onroerend goed dat in opdracht van de bezetter van Joden was afgenomen. Het Nationaal Archief heeft met de zogeheten Verkaufsbücher dit thema in het spotlicht gezet: die boeken vormden de vastlegging van door de Duitse bezetters verkocht, geroofd Joods onroerend goed: […]
De secretarissen-generaal spraken letterlijk met de Duitsers af bij het begin van de Duitse bezetting: ‘Loyale samenwerking en geen verzet.’ Er waren ambtenaren die in hun werk individueel verzet pleegden en waar mogelijk is dat ook beschreven in Boekhouders van de Holocaust: een klein aantal ambtenaren op de bevolkingsregisters, individuele politiemensen of medewerkers voor de […]
Geen enkele Nederlandse ambtenaar is ooit gestraft voor het meewerken aan anti-Joodse maatregelen, op een groep gewelddadige Jodenjagers na die als politieambtenaar het boekje te buiten ging. Al die ambtelijke anti-Joodse maatregelen gingen echter wel degelijk in tegen de Aanwijzingen voor de ambtenaar in geval van een vijandelijke inval, tegen de Grondwet en tegen het […]
Nederland stond niet bekend als een anti-Joods land en de sociale historici Wout Ultee en Henk Flap betitelden in 1996 de tegenstelling met het hoogste West-Europese Joodse stervenspercentage van bijna 75 procent als ‘de Nederlandse paradox’. Het begrip paradox leek andere oorzaken dan antisemitisme uit te sluiten. Maar vrijwel alle historici zijn het erover eens […]
Heel Nederland bevrijd? Nee, niet heel Nederland. De Joden die na enkele weken en maanden na de bezetting terugkwamen uit de onderduik en uit de kampen, kregen in Nederland weer te maken met dezelfde ambtenaren die tijdens de bezetting functioneerden als boekhouders van de Holocaust. Het Joodse verdriet van Nederland werd door prof. em. Isaac […]
Bij de officiële herdenkingen en vieringen van 4 en 5 mei gaat het altijd om ‘vrijheid’. Maar, zo blijkt, de Nederlanders denken bij De Bevrijding helemaal niet zo aan vrijheid. Bij vrijheid denken ze meer een ‘gewoon jezelf zijn’ – en dat wordt niet als een product van De Bevrijding ervaren. Formele rechten en vrijheden, […]
De Dodenherdenking krijgt dit jaar mogelijk een speciaal accent. Als premier Mark Rutte tenminste woord houdt zoals bij de laatste Holocaust-herdenking op 26 januari 2020, toen hij namens de regering excuses aanbood voor het handelen van de Nederlandse overheden in de Jodenvervolging. Rutte gaf de opdracht mee ‘om te blijven te herdenken’. Maar wat herdenken […]
