Schaf het coronatoegangsbewijs per direct af

Door Dick Bijl en Jasper Bovenberg

De coronapandemie lijkt op meerdere essentiële punten op een kantelpunt te zijn beland. De werkzaamheid van de vaccins neemt af en het bijwerkingenprofiel wordt gestaag duidelijker en verontrustender. De thans circulerende omikronvariant paart een grote mate van besmettelijkheid aan een afnemend ziekmakend vermogen. De beschikbare testen voor het aantonen van virusdeeltjes in de bovenste luchtwegen zijn niet sensitief en niet specifiek genoeg om goed onderscheid te kunnen maken tussen besmette en niet-besmette personen.

Het Coronatoegangsbewijs en de QR-code hebben daarmee hun nut verloren. Bovendien kunnen zowel gevaccineerden als niet-gevaccineerden het coronavirus verspreiden. Met andere woorden, de vaccins hebben geen klinisch relevant effect op de transmissie van het virus. Fabrikanten claimen overigens ook geen effect van hun vaccins op transmissie. Dat doet nu alleen de overheid nog.

Meerdere deskundigen en organisaties hebben zich wereldwijd uitgesproken tegen de vergaande vrijheidsbeperkende maatregelen die overheden hebben ingesteld om de coronapandemie te bestrijden. Recent hebben wij hierover bericht op Wynia’s Week.

Brede coalitie

Steeds meer Europese landen hebben de coronamaatregelen afgeschaft dan wel het gebruik van de QR-code gestopt. Denemarken, Groot-Brittannië, Finland, Zweden, Tsjechië en Spanje zijn voorbeelden hiervan. Ondanks toenemende maatschappelijke zorgen, schade, onrust en ongenoegen kenmerkt zich het Nederlandse kabinetsbeleid door gebrek aan voortschrijdend inzicht en halsstarrigheid.

Mede daarom is in Nederland een brede coalitie opgestaan die zich uitspreekt tegen het coronatoegangsbewijs in al zijn verschijningsvormen. De schade die door het coronatoegangsbewijs wordt veroorzaakt, staat volgens deze coalitie niet in verhouding tot eventuele voordelen voor de volksgezondheid. Onverdeeld open is een initiatief van oud-staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer, hoogleraar Waarschijnlijkheidsrekening Ronald Meester en Jona Walk, arts en gepromoveerd vaccindeskundige. Zij zijn een petitie gestart die op het moment dat dit artikel verschijnt door ruim 800.000 mensen is ondertekend.

Geen plaats in gereedschapskist

We citeren enkele passages uit de tekst van de petitie:

‘De snelheid waarmee het virus muteert en de beperkte werkzaamheid van vaccins tegen besmetting, zorgen ervoor dat klassieke groepsimmuniteit door vaccinatie onhaalbaar is en dat SARS-CoV-2 voorlopig als endemisch virus in Nederland zal blijven circuleren. Dit is het moment om na te denken over de toekomst. De inbreuk op grondrechten is niet noodzakelijk, laat staan proportioneel. Wij willen een onverdeelde samenleving waarin deelname niet afhankelijk is van een gezondheidspas.’

‘De huidige vaccins bieden geen langdurige bescherming tegen besmettingen en overdracht van het virus, waardoor ze uiteindelijk weinig bijdragen aan het verminderen van virusverspreiding. Vaccinatie beschermt wel (in ieder geval tijdelijk) tegen ernstig verloop van een Covid-19-besmetting. Echter het beperken van de vrijheid van niet-gevaccineerde burgers om zo besmettingen onder hen te voorkomen (2G), zal nauwelijks invloed hebben op de belasting van de zorg. Deze maatregel vermindert voornamelijk de bewegingsvrijheid van jonge mensen zonder onderliggende ziektes, die weinig risico hebben op een ernstig verloop van Covid-19. Ook wordt het onderscheid tussen gevaccineerde en niet-gevaccineerde burgers steeds minder belangrijk door de toename van immuniteit na een doorgemaakte infectie en de opkomst van nieuwe varianten.’

‘Nu duidelijk wordt dat ook dit coronavirus endemisch zal worden, mogen coronatoegangsbewijzen geen plaats krijgen in de ‘gereedschapskist’ van een vrije democratie. Regering en parlement: schaf per direct het coronatoegangsbewijs in Nederland af.’

Kritiek

Zoals we al schreven is de petitie massaal ondertekend. Het succes was zo groot dat Volkskrant-journalist Keulemans sprak over een ‘geslaagde volksopstand’.

Er was ook kritiek. Zo werd er op gewezen dat op de grondrechten een uitzondering kan worden gemaakt. Maar dat wordt door niemand ontkend en is de vraag niet. De vraag is of die uitzondering van toepassing is? De petitie geeft gemotiveerd aan dat dat niet het geval is. De meest gehoorde kritiek was dat het nu wel zo mag zijn dat het coronatoegangsbewijs misschien nu wel niet nodig is, maar dat het in de toekomst anders zou kunnen liggen. Of dat er een gevaarlijke mutatie van het virus zou komen die door vaccinaties bedwongen zou kunnen worden. Echter, het punt is dat het vaccin weinig werkzaam is tegen besmetting en tegen besmettelijkheid, en dat er geen reden is om te denken dat dit in de toekomst anders zal worden.

Een andere criticus wees op het hoge aantal besmettingen. Maar er is geen enkele reden dat het coronatoegangsbewijs dat aantal reduceert, want de modellen die dat eventueel beloven hebben geen enkele voorspellende waarde. Iedereen ziet dat je, besmet en al, nu gewoon met QR-code binnenkomt. Het is echt een onverdedigbaar instrument geworden.

Grondrechten zijn geen stuk worst

Een coronatoegangsbewijs voorkomt niet dat mensen uiteindelijk toch een keer besmet raken. Dit systeem gaat bovendien nog steeds uit van de gedachte dat een bewijs van gezondheid voorwaarde mag zijn voor toegang tot de samenleving. De maatschappelijke nadelen van dit systeem en de kosten van de benodigde infrastructuur staan niet in verhouding tot de kleine vermindering van virusverspreiding die het mogelijk oplevert.

En bovendien, wat wil de overheid bereiken met het toegangsbewijs? Moeten burgers elkaar gaan mijden alleen omdat anderen mogelijk een virus, bacterie of schimmel bij zich dragen? En wat betekent dit voor de toekomst? Is er een grens aan het aantal en de soort aandoeningen waarvoor beperkingen en inbreuken op de grondrechten zullen gelden? Grondrechten zijn geen stuk ‘worst’, dat de Staat kan afpakken en teruggeven op voorwaarde dat mensen door bepaalde hoepels springen. De visie dat dat wel zo is, is geen “slip of the pen, in the heat of the moment” gebleken, maar is al bijna 2 jaar de centrale gedachte achter de coronamaatregelen (e.g. “Dansen met Janssen”). Grondrechten, echter, zijn geen stukken worst en mensen zijn geen honden. Alleen al daarom moeten we deze zinloze weg niet op willen gaan. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Een eerste stap is gezet. Donderdag 10 februari vond in de Tweede Kamer een stemming plaats over het 2G-voorstel. Een motie van SGP-lid Van der Staaij en kamerlid Omtzigt voor afschaffing van het voorstel haalde een meerderheid. VVD, D66, CDA en het kamerlid Den Haan stemden tegen. De Kamer wil dat het wetsontwerp in zijn geheel wordt ingetrokken. We zullen zien wat er gaat gebeuren aangezien minister van VWS Kuipers had toegezegd de wens van de Tweede Kamer te zullen respecteren. De volgende stap, volledige afschaffing van het coronatoegangsbewijs, kan en moet er direct achteraan worden gezet.

dr Dick Bijl is oud-huisarts en epidemioloog, mr dr Jasper Bovenberg is advocaat.