Hoe gaat Italië de EU-miljarden besteden?

‘Bij het Nationaal Plan van Herstel en Veerkracht draait het heus niet alleen om projecten, cijfers, doelen en deadlines. Het gaat in al die programma’s vooral om de toekomst van ons land’, aldus de Italiaanse premier Mario Draghi deze maand bij zijn presentatie van de Herstelplannen aan de Kamer. Plannen waarmee Italië met behulp van EU-miljarden de coronacrisis te boven moet komen.

Italianen niet meer bang voor verlies soevereiniteit

Met die plannen is voor Italië in totaal een bedrag van ruim 235 miljard euro aan EU-gelden gemoeid. Afgelopen januari, midden in de pandemie, is in Italië de regering-Conte nog gevallen over die EU-steun, want voor zoveel geld wilde de EU wel een flinke vinger in de pap houden bij de Italiaanse overheid.

De ‘zuinige landen’, dat wil zeggen juist de landen die al die miljarden moeten ophoesten, vooral Duitsland en Nederland, wilden dat Italië hervormingen zou doorvoeren in het openbaar bestuur (dat wordt door de Noord-Europese landen als een typisch Italiaanse chaos beschouwd) en de Italianen waren vervolgens bang om hun soevereiniteit te verliezen aan de EU.

Na de val van de regering-Conte werd echter razendsnel een nieuwe regering gevormd, en onder leiding van de nieuwe premier, Mario Draghi, die immers zelf jarenlang de baas is geweest van de Europese Centrale Bank, is de kogel toch door de kerk: de Italianen durven 191,5 miljard euro aan te nemen uit het Herstelfonds (het lijkt wel een gunst) en daarbovenop uit andere EU-potjes nog eens rond de 50 miljard, deels als gift, deels als lening.

De zes EU-voorwaarden

Die miljarden moeten wel grotendeels volgens EU-richtlijnen besteed worden (toch nog die EU-vinger in de pap). De EU heeft een lijst gemaakt en de Italiaanse plannen houden zich netjes aan die speerpunten:

• infrastructuur (rond de 30 miljard); zoals we in de afgelopen jaren op het achtuurjournaal hebben kunnen zien, heeft Italië nogal wat achterstallig onderhoud in te halen als het op hoge bruggen en kabelbanen aankomt; voor de autostrada’s zal dat niet beter zijn)
• digitalisering en innovatie (bijna 50 miljard)
• groene revolutie en ecologische transitie (70 miljard)
• onderwijs en onderzoek (33 miljard)
• inclusie (30 miljard), bedoeld voor zaken als vrouwelijke ondernemers, gezin, non-profit organisaties etc.
• en ten slotte gezondheid (ongeveer 20 miljard).

Een boost voor Zuid-Italië

Het zuiden van Italië, altijd al een achtergebleven gebied, krijgt een boost van 82 miljard euro, dat wil zeggen 40% van al het geld dat de regio’s zelf mogen besteden. In het Zuiden woont maar 34% van de Italiaanse bevolking, dus er zit voor het zuiden echt iets extra’s in het vat. Dat geld moet daar dan ook weer aan de geplande speerpunten uitgegeven worden.

Geen overbodige luxe in het zuiden, want ze willen daar graag betere treinverbindingen, liefst een verlenging van de hogesnelheidslijn tot aan Sicilië, en ook aan de andere – Adriatische – kant een modernere spoorlijn.

Zonder hervorming geen verbeteringen

Ook op alle andere punten blijft het zuiden ver achter bij het rijke noorden: digitalisering, onderwijs, gezondheidszorg en ja vooral openbaar bestuur. De maffia is doorgedrongen in alle ambtelijke en politieke lagen en de eis van de EU om het openbaar bestuur te hervormen is mede daardoor ingegeven.

Zonder die hervorming zal er in het zuiden net als in voorgaande decennia weinig terechtkomen van de voorgenomen verbeteringen.

Digitalisering van de overheidsinstanties kan daarbij ook helpen, want als de burger digitaal zijn aanvragen kan doen, zou dat tot transparantie van de administratie moeten leiden, tot minder bureaucratie, en zo tot minder mogelijkheden tot corruptie. De ambtenaren zouden immers een digitaal spoor achterlaten.

Veel te laag geboortecijfer

Een groot punt van zorg in Italië is het lage geboortecijfer. Dat is een probleem dat al veel langer speelt dan corona, maar de pandemie maakt het nog nijpender.

Het Nationale Forum voor Familiezaken heeft in mei een bijeenkomst belegd waarop ook premier Draghi en Paus Franciscus aanwezig waren. De stabiliteit van het land komt in het geding, vonden alle aanwezigen, want ouderen leven steeds langer en er worden niet genoeg kinderen geboren om hun plek in de samenleving over te nemen.

Italiaanse vrouw wil best twee kinderen maar daar komt het niet van

Hoe moet dat als er straks 600 gepensioneerden op 1000 werkenden zijn? In 2020 zijn er 404.000 kinderen geboren in Italië, 30% minder dan tien jaar geleden en in 2021 worden dat er nog minder, naar schatting rond de 390.000.

Gemiddeld krijgt een Italiaanse vrouw 1,24 kinderen, hoewel de meeste vrouwen desgevraagd zeggen er best twee te willen. Toch komt dat er meestal niet van.

Met hulp EU meer kinderbijslag

Op de bijeenkomst met de paus somt premier Draghi (door Google-translate in vertaling consequent Draken genoemd) voor ons op wat de overheid kan doen om het geboortecijfer omhoog te krijgen: zorgen voor meer banen, meer huizen, betere kinderopvang en ondersteuning voor de ouders.

De financiële hulp van de EU kan hierbij helpen. De regering ziet bijvoorbeeld ruimte voor meer kinderbijslag. Tot nu toe is die zeer ongelijk verdeeld. Zelfstandigen en werklozen krijgen nu geen kinderbijslag voor hun kinderen en voor anderen zit de toekenning verstrikt in een warnet aan bureaucratie en regelingen. Daar gaat de regering Draghi nu iets aan doen.

Er komt een systeem van kinderbijslag dat ‘unico en universale’ zal zijn, dat wil zeggen één systeem voor elk kind. Geen aftrekposten, babybonus en geboortepremies meer.

Paus: zonder geboortes geen toekomst

Voor elk kind krijgen de ouders maximaal 250 euro per maand, afhankelijk van hun inkomen. Begroot is dat 80% van de Italiaanse gezinnen, allemaal met een gemiddeld jaarinkomen onder de 30.000 euro, 161 euro per maand krijgen voor elk kind tot 18 jaar, en 97 euro tot 21 jaar.

En er is haast mee. De nieuwe regeling gaat in 2022 in, maar vanaf juli van dit jaar is er een overgangsregeling waardoor zelfstandigen en werklozen dan al kinderbijslag krijgen. Maar ja, voor het geboortecijfer van 2021 haalt dat weinig meer uit. De paus waarschuwt de Italianen dan ook: zonder geboortes geen toekomst.

Wynia’s Week bericht onafhankelijk en onbevangen over Nederland, maar ook uit de buurlanden. Steunt u deze broodnodige, ongebonden journalistiek? U kunt HIER donateur worden van Wynia’s Week. Hartelijk dank!