RutteVier wordt meer van hetzelfde (met video)

De Tweede Kamerverkiezingen van 2021 kennen geen inzet, geen tweestrijd, geen alles-of-niks. Dat kan op zich al effecten hebben. Als het niet tussen een linkse en een rechtse koploper gaat (zoals bijvoorbeeld Rutte-Samsom in 2012), kan dat reden zijn om op een kleinere partij te stemmen. Het kan voor een ander reden zijn om thuis te blijven. Beide effecten kunnen in het nadeel zijn van de gedoodverfde winnaar, Mark Rutte.

Dat Rutte de niet te vermijden volgende premier wordt, staat ondertussen al wel zo ongeveer vast. Dat de volgende coalitie wel eens heel veel kan lijken op RutteDrie is ook zo goed als zeker. De samenstelling: centrum-rechts (VVD, CDA) met centrum-links (D66, PvdA – wellicht) en misschien GroenLinks of ChristenUnie.

Zeker: Rutte regeert met links

Omdat Rutte en het CDA niets willen proberen aan de rechterkant (PVV, FvD, JA21 – wellicht), dan is regeren met links een zekerheid. Wopke Hoekstra van het CDA ging zelfs al zo ver – in Nieuwsuur – om met het hele linkse blok – SP incluis – zaken te willen doen.

RutteVier wordt dus meer van hetzelfde. Want onderdelen van het beleid van RutteDrie, zoals het klimaatbeleid en het pensioenbeleid, werden al in belangrijke mate meebepaald door GroenLinks en PvdA.

Waar gaan deze verkiezingen dan wel over? Nou, over het klimaat – maar dan niet meteen zoals je zou denken. Jesse Klaver van GroenLinks tamboereerde er het meest op, maar kreeg het als een boemerang terug, toen in Nieuwsuur bleek dat hij wel af wil van de gesubsidieerde houtstook, maar zijn eigen fractie niet en zijn wethouders in den lande evenmin.

Het gaat over Europa, althans volgens Sigrid Kaag van D66. Maar zij wil dan niet meer onderhandelen met de Duitsers en de Fransen over steun aan Italië, maar alles bij voorbaat weggeven. Rutte vindt dat terecht raar, maar vindt de tientallen miljarden voor Italië dan weer nodig om de Italianen in staat te stellen onze spullen te kopen. Dat is net zo raar. De winnaars op dit thema: Wilders (minder tot geen Europa) en de nieuwe partij Volt (nog eurofieler dan D66).

Rutte en Baudet winnen met Corona

Met het Coronabeleid kan niemand winnen, behalve Rutte en Baudet. Rutte door de winst van een jaar crisis te verzilveren, Baudet door de groeiende scepsis over Rutte’s beleid in stemmen om te zetten. Rutte’s avondklok kan een bescheiden game-changer zijn.

Wat zeker een gamechanger is, is de WW. Wopke Hoekstra van het CDA kon zijn tong wel afbijten dat hij het inkorten van de ww-duur op de agenda heeft gezet. Vervolgens ging niets meer goed bij Hoekstra. De minister van Financiën werd voortdurend afgetroefd – op cijfers. De situatie herinnert aan 1994, toen het CDA voor de verkiezingen kwam met een plan om de AOW te versoberen. Het werd een historische nederlaag.

De winnaars en verliezers

Wie worden er nu beter van de campagne, wie minder of niet? Rutte had alleen maar te verliezen en dat gebeurt dan ook. Wilders werd vier jaar geleden opgegeven, maar doet het nu veel beter. Sigrid Kaag werd eerst veel kansen toegedicht, vervolgens veel minder, maar heeft een sterke eindsprint.

Lilian Marijnissen van de SP, Baudet en Volt trekken ook aan. Wopke Hoekstra blijkt toch meer manager dan politicus te zijn, bij Jesse Klaver is frisheid er af en Lilianne Ploumen, weet de PvdA niet echt op sleeptouw te krijgen.

Zweven naar Kaag, Omtzigt en Volt

Maar veel kiezers twijfelen nog. De VVD vreest de aantrekkingskracht van Kaag – waarop Rutte zich nog linkser profileert dan toch al het geval was. Of dat wel zo verstandig is valt te bezien. Misschien dat teleurgestelde CDA’ers nog Rutte’s kant opkomen. Maar misschien dat het bij het CDA ook nog meevalt als het dwarse Kamerlid Pieter Omtzigt veel stemmen van andere partijen wegtrekt.

De GroenLinks-aanhang was kort voor de verkiezingen van alle partijen het minst zeker van de zaak. GL-stemmers kunnen nog alle kanten op, naar PvdA, PvdD, D66, Volt en SP bijvoorbeeld.

Tenslotte een gewaagde, maar niet heel gewaagde voorspelling. Er komen 16 partijen in de Tweede Kamer, waaronder de nieuwelingen JA21, Volt en Code Oranje. Rutte wint, maar het verschil met Wilders is minder groot – 13 zetels – dan eerder gedacht. CDA en D66 worden even groot (en lijden beide verlies ten opzichte van 2017). Links (PvdA, SP, GL) valt tegen.